Η πρώτη έφοδος του προλεταριάτου στον ουρανό

Στις 28 Μάη του 1871, συντρίφτηκε η τελευταία αντίσταση στη Μπελβίλ και σε διάφορα άλλα εργατικά διαμερίσματα του Παρισιού. Η εργατική τάξη στο Παρίσι με την Κομμούνα είχε κρατήσει την εξουσία για 72 μέρες.

Από τα τέλη του 1869 είχαν ήδη αρχίσει να μαζεύονται σύννεφα που προμηνούσαν τον Γαλλοπρωσικό πόλεμο. Η 1^η Διεθνής είχε προειδοποιήσει από πολύ καιρό τους εργάτες για τον κίνδυνο και όταν ξέσπασε η σύρραξη στις 19 Ιουλίου, έκανε έκκληση στη διεθνή αλληλεγγύη των εργατών με προκήρυξη γραμμένη από τον Μαρξ που τόνιζε ότι την ευθύνη του πολέμου την φέρουν οι ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας. Οι ένοπλες γερμανικές δυνάμεις καλύτερα προετοιμασμένες επέβαλαν μια γρήγορη εξέλιξη του πολέμου και στις 2 Σεπτέμβρη του 1870 ο Βοναπάρτης αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει χωρίς όρους.
Το Παρίσι εκείνη την περίοδο ξεχώριζε από την υπόλοιπη Γαλλία για την πολυπληθή του εργατική τάξη που διεκδικούσε μαχητικά τα δικαιώματα της. Όταν η είδηση της συνθηκολόγησης έφτασε στη πόλη, ο λαός εξεγέρθηκε και στις 4 του Σεπτέμβρη ανέτρεψε το καθεστώς του Βοναπάρτη και ανακήρυξε τη δημοκρατία με μια όμως εθνοσυνέλευση που αποτελούνταν κατά τα 2/3 από βασιλόφρονες. Στις 9 του Σεπτέμβρη η 1^η Διεθνής κυκλοφόρησε νέα προκήρυξη, γραμμένη πάλι από τον Μαρξ που προειδοποιούσε τους Γάλλους εργάτες να είναι άγρυπνοι απέναντι στην προδοτική γαλλική αστική τάξη και να χρησιμοποιήσουν κάθε ευκαιρία για να ενισχύσουν τις δικές τους ταξικές δυνάμεις.
Στις 15 του Φλεβάρη κι ενώ ο γερμανικός στρατός βρισκόταν μπροστά στα τείχη της πόλης, τα στρατεύματα του Παρισιού που στην πλειοψηφία τους προέρχονταν από την εθνοφρουρά, αποτελούμενη κυρίως από εργάτες, εξέλεξαν μια Κεντρική Επιτροπή από 25 μέλη που έλεγχε κατά μεγάλο μέρος το πολιορκημένο Παρίσι και είχε τα μάτια της δεκατέσσερα για να προλάβει πραξικόπημα από την κυβέρνηση του Λουί Τιέρ, που φοβούμενος το επαναστατικό προλεταριάτο υπέγραψε στις 26 του μήνα ανακωχή με την οποία συναινούσε να παραδοθεί το Παρίσι στους Γερμανούς.
Για να αναγκαστεί το εξεγερμένο Παρίσι να παραδοθεί, ο Τίερ αποφασίζει στις 18 Μάρτη να αφοπλίσει την εθνοφρουρά. Το σχέδιό του αποτυχαίνει κάτω από την ισχυρή αντίσταση του λαού και των δυνάμεων της εθνοφρουράς που πήραν με το μέρος τους και την πλειοψηφία του κυβερνητικού στρατού. Η πόλη βρισκόταν πια στα χέρια του λαού. Η κόκκινη σημαία κυματίζει στο Δημαρχείο και η εξουσία περνά στα χέρια της Κεντρικής Επιτροπής της Εθνοφρουράς. Ακολούθησαν 72 πρωτοφανείς μέρες για τα τότε ευρωπαϊκά δεδομένα όπου ο λαός του Παρισιού αυτοδιοικούνταν, έκανε εκλογές με καθολικό δικαίωμα ψήφου εκλέγοντας ανακλητά νομοθετικά και εκτελεστικά όργανα, διακήρυξε το χωρισμό της εκκλησίας από το κράτος. Καταργήθηκε η υποχρεωτική στράτευση, εισήχθηκε η δωρεάν και γενική εκπαίδευση, πάρθηκαν μια σειρά μέτρα για την εργασία, πάγωσαν οι τιμές στα ενοίκια, καταργήθηκαν οι τόκοι και αναβλήθηκε η υποχρέωση καταβολής των χρεών.
Στις 3 του Απρίλη ο στρατός άρχισε τις επιχειρήσεις για την ανακατάληψη του Παρισιού και στις 21 Μάη εισέβαλε στην πόλη. Οι κομμουνάροι υπερασπίστηκαν ηρωικά, την κάθε γειτονιά, τον κάθε δρόμο. Μετά από μια εβδομάδα άγριων μαχών που άφησε πίσω της 30.000 – 40.000 νεκρούς κομμουνάρους και άμαχους πολίτες, συντρίφτηκε και η τελευταία αντίσταση. Ακολούθησαν μέρες τρομερών σφαγών, πάνω από 40.000 συλλήψεις εκτελέσεις, δίκες και εξορίες.

Η Παρισινή Κομμούνα μπορεί να ήταν πρώιμη και ασχεδίαστη, μπορεί να της έλειπε η ύπαρξη ενός ισχυρού κομμουνιστικού κόμματος, μια ισχυρή πολιτική οργάνωση, απέδειξε όμως πως μόνο με τη βίαιη ανατροπή θα ανοίξει ο δρόμος προς την εξουσία για τους εργάτες και άφησε πολλά χρήσιμα διδάγματα για τις επόμενες προσπάθειες. Ό ίδιος ο Μαρξ παρόλο που είχε εκφράσει επιφυλάξεις πριν από την εκδήλωση της επανάστασης, δέχτηκε με ενθουσιασμό τις εξελίξεις στο Παρίσι, χαιρετίζοντας και υποστηρίζοντας την Κομμούνα με ιδιαίτερο ενθουσιασμό. «... χάρη στη μάχη που έδωσε το Παρίσι, η πάλη της εργατικής τάξης εναντίον της καπιταλιστικής τάξης και το κράτος της μπήκε σε καινούρια φάση. Όποια και αν θα είναι η έκβασή της, έχουμε πλέον ένα νέο σημείο εκκίνησης με παγκόσμια ιστορική αξία» (Κ. Μαρξ «Γράμμα στον Γκούγκελμαν»). «Το Παρίσι των εργατών με την Κομμούνα του θα γιορτάζεται πάντα σαν δοξασμένος προάγγελος μιας νέας κοινωνίας. Τους μάρτυρές της τους έχει κλείσει μέσα στη μεγάλη της καρδιά η εργατική τάξη. Τους εξολοθρευτές της τους κάρφωσε κιόλας η ιστορία στον πάσσαλο της ατίμωσης» (Κ. Μαρξ «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία). «Όπως και να είναι αυτή η τωρινή εξέγερση του Παρισιού –ακόμα κι αν υποκύψει στους λύκους, τα γουρούνια και τα παλιόσκυλα της παλιάς κοινωνίας- είναι το πιο ένδοξο κατόρθωμα του κόμματός μας ... Ας συγκρίνει κανείς μ’ αυτούς τους παρισινούς που κάνουν έφοδο ακόμα και στον ουρανό, τους δούλους της γερμανοπρωσσικής ιερής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας με τις μεταθανάτιες μασκαράτες της ...»

Στις 28 Μάη του 1871 η Παρισινή Κομμούνα, η πρώτη «έφοδος του προλεταριάτου στον ουρανό», η πρώτη στην ιστορία εργατική εξουσία είχε συντριβεί. Ήταν η πρώτη πραγματική επαναστατική επιτυχία της παγκόσμιας εργατικής τάξης, η πρώτη ρωγμή στο καπιταλιστικό σύστημα. Μισό αιώνα αργότερα η μεγάλη Οχτωβριανή επανάσταση θα το μεταβάλλει με ένα χτύπημα σε πλατύ ανεπανόρθωτο ρήγμα στα τείχη του παγκόσμιου καπιταλισμού.

Πηγές: Ουίλιαμ Φόστερ: "Ιστορία των τριών διεθνών" / Π. Βρανίτσκι: "Ιστορία του μαρξισμού".
Οι φωτογραφίες είναι από αφιερώματα του Ριζοσπάστη

Διαβάστε ακόμα από το Ριζοσπάστη: Β. Ι. Λένιν: "Τα διδάγματα της Κομμούνας"
Φ. Ένγκελς: Απόσπασμα από τον πρόλογο στο βιβλίο του Κ. Μαρξ "Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία"
Μ. Μπρεχτ: Απόσπασμα από το θεατρικό έργο "Οι μέρες της Κομμούνας"(Θιέρσος είναι εξελληνισμένη μορφή του ονόματος του Λουί Τιέρ)